Datamonitor lenen

Ontwikkeling kredietrente - Wat kost lenen?

Na enkele jaren van dalende leenrentes, zetten de rentes voor persoonlijke leningen in 2022 een stijgende lijn in. Dit zien we zowel bij de hoge als bij de lagere leenbedragen. De stijging van de kredietrente werd in februari 2022 ingezet en gaat nog steeds door.

• De gemiddelde rente voor een persoonlijke lening van 50.000 euro was begin januari 4,16 procent en stond eind februari 2023 op 6,8%. Een stijging van ruim 63 procent.
• De gemiddelde rente voor een persoonlijke leningen van 5.000, 10.000 en 20.000 euro steeg in verhouding met ongeveer 32 tot 52 procent.
  
• Sinds juni 2022 stijgen ook de laagste kredietrentes in de markt. De laagste leenrente in de markt steeg van 3,3 (begin 2022 voor een persoonlijke lening vanaf 50.000 euro) naar 5,5 procent (eind februari 2023 bij Lloyds bank voor leningen van 15.000 t/m 40.000 euro).

De stijgende rentes hebben meerdere oorzaken:

• De kapitaalmarktrentes, waar banken hun leenrentes op baseren, zijn flink gestegen. De rente voor een 10-jaars-staatslening steeg bijvoorbeeld van 0 procent begin januari 2022 naar ruim 2,5 procent in januari 2023.
  
• Dit betekent dat kredietverstrekkers zelf meer betalen voor het geld dat ze aantrekken om uit te lenen. Dat vertalen ze weer door in de vorm van hogere leenrentes voor de consument.
• Daarnaast zijn kredietverstrekkers hogere marges gaan aanhouden in hun leenrentes. In 2020 en 2021 hebben de kredietverstrekkers relatief veel marge ingeleverd, doordat ze flink concurreerden met elkaar op rente. Dit proberen ze nu terug te verdienen door verhoogde marges.
• Verder zorgen de hoge inflatie en stijgende energiekosten ervoor dat consumenten steeds moeilijker rondkomen. Dat geeft direct ook het risico dat consumenten in de toekomst hun leningen niet meer kunnen terugbetalen. Daarom houden kredietverstrekkers een hogere risicomarge op de rentes aan.
  

Leenrentes verder omhoog?

In de eerste maanden van 2023 stijgen de kredietrentes nog steeds verder. Dit komt mede doordat de kapitaalmarktrentes ook nog steeds stijgen en de economische situatie onzeker blijft.

• Aan de ene kant daalt de inflatie, maar blijft deze nog steeds op een hoog niveau. Waardoor de marktrentes en dus ook de leenrentes op een hoog niveau blijven.
• Aan de andere kant krijgen beleggers en consumenten steeds meer vertrouwen in het herstel van de economie. Dat zou op termijn kunnen leiden tot lagere kapitaalmarktrentes en dus ook lagere leenrentes. Maar dat hangt erg af van de ontwikkelingen rondom de oorlog in de Oekraïne en hoe de inflatie zich de komende tijd ontwikkelt.

Gemiddeld leenbedrag stabiliseert

In 2022 waren de bedragen die mensen leenden ongeveer gelijk aan het jaar ervoor. Het gemiddelde leenbedrag was 13.224 euro in 2021 en  13.595 euro in 2022. Dit ligt nog wel flink lager dan het gemiddelde van 16.599 uit 2020.

Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen:

• In 2021 zijn de leennormen (regels voor hoeveel mensen mogen lenen) al flink aangescherpt en dat gebeurde in 2022 nog een keer als gevolg van de hoge inflatie en stijgende energiekosten. Hierdoor konden mensen dus simpelweg minder lenen
  
• Ook de stijgende leenrente speelt een rol. Door een lager leenbedrag te kiezen, kunnen mensen de maandlasten betaalbaar houden. We zien dit ook terug in het feit dat mensen vaker voor een langere looptijd kiezen dan in 2021.

Ook hier geldt dat als het economisch herstel doorzet en de inflatie daalt, mensen in 2023 misschien toch weer wat meer durven te lenen. Daarnaast is Vereniging Financieringsondernemingen in Nederland (VFN) aan het onderzoeken of ze leennormen kunnen verruimen voor mensen die hun woning willen verduurzamen. Als dit erdoor komt, is er in elk geval voor die doelgroep ook meer ruimte om wat hogere bedragen te lenen.

Meest gekozen leendoelen

Mensen lenen het vaakst geld om een auto te kopen. Ongeveer 28 procent kiest voor een autofinanciering. Dit is wel iets minder dan in 2021. Toen was de auto met 30,45 procent van de aanvragen het populairste leendoel. Tijdens de coronapandemie steeg de vraag naar vooral tweedehands auto’s. Die vraagt zakte in 2022 weer wat terug.

Geld lenen voor een verbouwing  is met 14,81 procent van de aanvragen ook een populair leendoel, ongeveer even populair als in 2021. Toen leende nog 14,86 procent van de mensen voor een verbouwing. Mede door de stijgende huizenprijzen kiezen mensen vaker voor verbouwen in plaats van verhuizen. Daarnaast zorgen de hoge energieprijzen ervoor dat het verduurzamen van de woning populairder werd.

Een bestaande lening oversluiten is het derde populairste leendoel. Toch is het aantal mensen dat om deze reden leent gedaald, van 9,43% in 2021 naar 8,15% in 2022. Dat heeft te maken met de stijgende leenrentes. Hierdoor is oversluiten voor steeds minder mensen interessant. Daarnaast spelen de strengere leennormen een rol. Oversluiten is hierdoor voor veel mensen geen optie meer, omdat ze het bedrag dat ze een paar jaar geleden leenden met de huidige regels niet meer kunnen financieren.

Consumenten lenen hoogste bedragen voor recreatiewoning en boot

De hoogte van het leenbedrag verschilt per leendoel. Zo zien we dat voor een recreatiewoning of een boot de hoogste bedragen worden geleend (respectievelijk 33.421 euro en 27.062 euro). Voor de inboedel of een motor lenen mensen de laagste bedragen (respectievelijk 7.863 euro en 8.443 euro).

Als we kijken naar de drie meest gekozen leendoelen, vallen nog wat zaken op:

• Mensen die lenen voor een auto leenden in 2022 gemiddeld 13.414 euro dat is veel meer dan de 11.900 euro in 2021. Dit komt vooral doordat zowel tweedehands auto’s als nieuwe auto’s flink duurder zijn geworden. Mensen hebben dus meer geld nodig voor de aanschaf van een auto.
• Ook voor verbouwingen zijn mensen hogere bedragen gaan lenen in 2022, omdat de kosten voor verbouwen enorm zijn gestegen. Daarnaast speelt een rol dat door de stijgende hypotheekrentes het in 2022 vaak voordeliger was om voor je verbouwing een persoonlijke lening af te sluiten dan je hypotheek te verhogen.
• Bij mensen die leningen oversluiten zien we juist gemiddeld lagere bedragen. Dit heeft, zoals eerder gezegd, te maken met de aangescherpte leennormen, waardoor mensen nu minder hoge bedragen kunnen lenen dan voorheen.

Gemiddeld leenbedrag per gezinssituatie

Verder blijkt dat stellen die zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap hebben het meeste geld lenen. Gemiddeld kiezen zij voor een leenbedrag van ruim 18.700 euro. Alleenstaanden lenen met gemiddeld 11.300 euro juist het minst. Alleenstaanden kunnen vaak minder kunnen lenen, omdat zij met één inkomen minder inkomsten hebben dan stellen waarbij beide inkomens worden meegeteld. En hoe hoger je inkomen, hoe meer je doorgaans kunt lenen.

Gemiddeld leenbedrag per provincie

We zoomen ook nog even in op de verschillen per provincie. Inwoners van de provincie Utrecht lenen met 14.744 euro gemiddeld het meest. Inwoners van de provincie Overijssel lenen het minst, met gemiddeld 12.151 euro.

Meest gekozen leenvorm

Tot slot zien we dat de persoonlijke lening nog steeds veruit de populairste leenvorm is. Het aandeel persoonlijke leningen ten opzichte van doorlopend kredieten blijft verder stijgen. In 2022 koos 98,3 procent van de consumenten voor een persoonlijke lening en slechts 1,7 procent voor een doorlopend krediet. In 2021 was dit nog 96 procent voor een persoonlijke lening en 4 procent voor een doorlopend krediet. 

De zeer grote voorkeur voor een persoonlijke lening komt mede doordat kredietverstrekkers, vergelijkingssites en de AFM de afgelopen jaren steeds meer stuurden op deze leenvorm. De persoonlijke lening is namelijk veiliger dan een doorlopend krediet, omdat mensen bij een persoonlijke lening elke maand aflossen en afgeloste bedragen niet opnieuw kunnen opnemen.

Daarnaast zijn de rentes op persoonlijke leningen lager en zijn de afgelopen jaren steeds meer kredietverstrekkers gestopt met het aanbieden van doorlopend kredieten. Er zijn nu zelfs nog maar twee kredietverstrekkers in Nederland die een doorlopend krediet aanbieden. Officieel bestaat het doorlopend krediet zelf helemaal niet meer.  De kredietverstrekkers Directa.nl en Qander bieden een Flex & Zeker lening. Hierbij mag je de eerste 2 jaar vrij opnemen en daarna los je je alleen nog maar af. Deze leenvorm is dus een mix van een doorlopend krediet en persoonlijke lening.